English

بوستانی که نه خزان دارد نه قیمت

آذر مهاجر- فقط همين كه بتواني بايستي روبرويش، دستي بر پرزهاي كوتاه و بلندش بكشي و ظرافت و هنر به كار رفته در تار وپودش را لمس كني و بداني مقابل نمونه‌اي بي‌نظير در همه تاريخ فرش ايستاده‌اي، كافيست تا سرشار از غرور و لذت شوي، چه رسد به اينكه‌ بداني تابلو فرشي كه به بوستاني بي‌خزان مي‌ماند، حاصل خلاقيت، صبوري و تلاش عاشقانه يك هموطن است و خيلي‌ها از ديدنش زبان به تحسين گشوده‌اند.

___________________________________________________

آخرين تماشاگران قاليچه بي‌نظير بوستان اهالي مجلس بودند. اين هفته نمايندگان مردم در خانه ملت اين فرصت را پيدا كردند تا به تماشاي قاليچه‌اي بنشينند كه يكي از نفيس‌ترين و بي‌مانندترين نمونه‌هاي فرش است. قاليچه بوستان تا روز سه‌شنبه در مجلس بود و نمايندگان مردم هم به تماشاي آن نشستند و هم به گفت و گو با خالقش. كسي كه سال‌هاي زيادي از عمرش را صرف آفرينش اين فرش و بعد معرفي و نمايش آن كرده و همچنان طرح‌هاي تازه‌تر در سر دارد

خالق بوستان اصفهاني است. مادرش طراح بود؛ طراح فرش و او اين حرفه را از مادر آموخته است. استاد علي خدادادي 7 سال از زندگي را صرف طراحي و توليد فرشي نفيس كرده كه در همه تاريخ فرش لنگه ندارد. او فروردين سال 1357 دست به كار طراحي شد و تصميم گرفت چيزي خلق كند كه نشان دهد فرش را بايد از زير پا برداشت و به تماشايش نشست. يك سالي صرف شد تا همه نقش‌ها از جمله گل‌ها و پرنده‌ها و آهوهاي زيباي فرش روي كاغذ طراحي شدند؛ حالا وقت آن رسيده بود كه كسي يا كساني اين نقش‌ها را زنده كنند. سال 1358 دوبانوي هنرمند تحت نظر استاد خدادادي بافت قاليچه را در ابعاد يك و نيم متر در 2متر و 30سانتيمتر آغاز كردند. آنها تار و پودهايي از جنس ابريشم را بر الياف پشم مرينوس، چنان به هم گره زدند كه نتيجه، از تولد قاليچه‌اي بي‌مانند خبرمي‌داد

قاليچه‌اي با 3 ميليون و 800 هزار گره و بيش از 20 رنگ ثابت و گياهي و نقوش برجسته‌اي كه تفاوتش با همه نقش برجسته‌ها در تناسب و تقارن احجام آن است. استاد خدادادي كار آفرينش قاليچه بوستان را به نيت افزودن برگي بر تاريخ هنر اين سرزمين آغاز كرده بود، پس هنوز در آغاز راه بود و بايد اتفاقي تازه را رقم مي‌زد. اين بود كه خرداد همان سال قيچي‌زني و پرداخت متفاوتي روي اين قاليچه را آغاز كرد. او 5 سال و 8 ماه با صبوري كه از عشق و علاقه‌اش به اين كار آب مي‌خورد، پودها را پرداخت و قيچي‌زني كرد

اما اين پرداخت با تمام پرداخت هايي كه تمام فرش باف‌هاي دنيا انجام داده بودند تفاوت داشت. اين بار دستان هنرمند استاد خدادادي با قيچي چنان پودها را حجم مي‌داد و در ابعاد مختلف مي‌بريد كه حاصل فرشي شد با پرنده‌هايي كه انگار دارند پر مي‌كشند، آهواني كه انگار مي‌دوند و مي‌شود ظرافت پاهاشان را در چمن‌زار لمس كرد و گل‌هايي كه انگار تنها نفسي عميق لازم است كه عطرشان به مشام بنشيند! فرشي كه خدادادي بافته با همه ويژگي‌هاي منحصر به فردش، مثل همه فرش‌هايي كه در اين سرزمين بافته مي‌شود، زائيده هنر، عشق و پشتكار است. استاد خدادادي مي‌گويد: در تمام اين سال‌ها مي دانستم كه روزي مردم زيادي آن‌را ديده و لذت خواهند برد. اين فرش به اعتبار اظهارنظر كارشناسان،‌عالي‌ترين مرتبه هنر منبت را به نمايش مي‌گذارد. حجم همه نقش‌هاي آن را با تقارن و تناسب بر پرز ناپايدار فرش ايجاد كرده‌ايم و تناسب‌ها را در نقش پرنده‌ها حيوانات و گل‌ها كاملا رعايت كرده‌ايم تا اين طور برسد كه هركدام واقعي هستند و فقط نيمي از آنها داخل فرش قرارگرفته است

تا كنون عده زيادي قاليچه بوستان را تماشا كرده اندو تحسينش كرده‌اند. از جمله مقام معظم رهبري كه به علي خدادادي نوشته‌اند:« آنچه در اين نمايشگاه ديده شد، يكي از برترين جلوه‌هاي هنر و برجسته‌ترين تلاش‌هاي آفرينندگي است. بي‌شك ما قالي را به اين چشم نديده‌ايم. قالي فرش ماست و موجب شده كه قدرنشناسانه به آن بنگريم. آنچه شما در اين قطعات هنري فاخر نهاده‌ايد، هم هنر است و هم تاريخ و من به درستي قادر نيستم احساسات خود را نسبت به اين كارهاي زيباو خيره كننده بيان كنم. از همت شما به خاطر كارهاي برجسته‌تان متشكرم.

دكتر حسين الهي قمشه‌اي نيز نوشته: «زهي، هنرمند فرش را به عرش پيوسته و عرش را جلوه‌گاه جمال كرده است. اين يك عطيه خدادادي است

منبت كاري روي پرزهاي فرش، آن‌هم با قيچي براي كسي ممكن است كه هم استاد طراحي فرش است و هم نقاشي كرده و مجسمه‌هاي بسيار ساخته. استاد علي خدادادي ساكن شهرضا و از ديار مردان و زنان هنرپرور ايران، ايمان دارد كه ايران همچنان سلطان فرش جهان است و هيچ هنردوستي در هيچ جاي جهان نمي‌تواند اين مساله را انكار كند. به همين دليل او با قاليچه بوستان به بسياري از نقاط دنيا سفر كرد. بعد از اينكه، قاليچه بوستان، اولين بار در كشور خودمان و در موزه هنرهاي معاصر تهران، به نمايش درآمد، فرصتي فراهم شد براي اينكه در خيلي از شهرهاي ايران و كشورهاي دنيا به نمايش گذاشته شود

استاد علي خدادادي با طراحي و توليد چنين فرشي، غرور ايراني بودن را يك‌بار ديگر براي همه ايراني‌ها زنده كرده است. او چنين فرشي را بافته كه بافنده‌هاي ايراني به بافنده بودن افتخار كنند؛ كه دختران پنجه طلايي اين كشور فراموش نشوند؛ كه مسئولين به اين هنر توجه ويژه داشته باشند

استاد مي‌گويد: همين كه نتيجه 7 سال كار و تلاش من به نمايش گذاشته شد و مردم آن را ديدند و از ديدنش لذت بردند، همين كه به عنوان اثري منحصر به فرد در نمونه‌هاي مختلف فرش ايراني پذيرفته شده براي من خيلي بيشتر از آنچه كه فكر كنيد، ارزش دارد

هنوز كسي نتوانسته براي قاليچه بوستان قيمتي مشخص كند ولي علي خدادادي هم نمي‌خواهد آن را براي خودش نگه دارد. او قاليچه را به مردم ايران هديه كرده است و به همين دليل اعضاي كميسيون فرهنگي، اقتصادي و صنايع به زودي براي آينده آن تصميم خواهند گرفت

قاليچه بوستان ممكن است به موزه‌اي سپرده‌ شود، يا هر چند وقت يك‌بار در خيريه‌اي به نمايش درآيد و وروديه بازديدكنندگان آن به بيماران تالاسمي، هموفيلي، سرطاني‌ها و ... اختصاص پيدا كند و علي خدادادي هم قطعاً آرام نخواهد گرفت و دست به كاري تازه خواهد زد... شايد بافتن فرشي از تار و پود طلا ... اين اتفاق خيلي دور نيست